Apparaten en toestellen als televisies, radio's en mobiele telefoons werken met elektromagnetische golven. De belangrijkste eigenschap van elektromagnetische golven is dat deze zich met de snelheid van het licht in de ruimte voortplanten vanuit een zendantenne en elders kunnen worden opgevangen door een ontvangstantenne. Met een elektromagnetische golf kan dus energie worden overgebracht tussen zender en ontvanger. Dit gebeurt door continu elektrische energie om te zetten in magnetische energie.
Het aantal trillingen van een golf per seconde wordt de frequentie van die golf genoemd. Het radiospectrum wordt gedefinieerd als alle mogelijke frequenties die dergelijke golven kunnen hebben. Door een radio-ontvanger af te stemmen op een specifieke frequentie kan hiermee een gewenst signaal worden ontvangen. Door frequenties samen te vatten in frequentiebanden ontstaan de specifieke locaties van diensten in het radiospectrum.
______________________________
Het maken van een grafische weergave van het spectrum is niet eenvoudig. De belangrijkste reden daarvoor is, dat het spectrum van kilohertz frequenties tot in de gigahertzen oploopt. Een frequentieruimte tussen bijvoorbeeld 2 en 3 Gigahertz is 1.000.000 keer groter dan dezelfde ruimte uitgedrukt in kilohertz. Als op deze manier een consequentie (lineaire) weergave van het hele spectrum zou willen maken levert dat een flinke stapel papier op!
Het is dan ook van groot belang te bedenken wat je precies wil weergeven en voor wie je de afbeelding wil maken. Zo kun je ervoor kiezen de precieze lokatie van de verschillende toepassingen in het spectrum aan te geven, of juist een globaal overzicht te verschaffen. Daarbij kun je er vervolgens kiezen om het hele spectrum af te beelden, of slechts een deel daarvan. Met betrekking tot de keuze voor een doelgroep zal gelden dat een techneut minder informatie nodig zal hebben om een afbeelding te begrijpen dan een absolute leek.
Er zijn dus nogal wat zaken waarmee rekening gehouden zal moeten worden bij het maken van een weergave. Aan de hand van een aantal voorbeelden zal ik de voor en nadelen van de verschillende mogelijkheden bespreken.
Maar allereerst zal ik mijn eigen invalshoek uiteenzetten. Mijn doel is om een afbeelding te maken waarin het gehele spectrum zoals dat op dit moment in gebruik is, of is toegewezen visueel te maken. Deze bestemmingen zijn opgenomen in het Nationaal Frequentietabel (NFT). Nadeel van deze tabel is dat hij niet erg overzichtelijk is. Mijn doel is dan ook om daar met behulp van een grafische afbeelding wat aan te doen. Deze afbeelding moet in principe voor iedereen inzichtelijk zijn. Daarbij heb ik ervoor gekozen wel volledig te willen zijn, zonder te veel in detail te treden. Op die manier voorkom je dat het een te technische weergave wordt met veel technische termen en afkortingen. In paragraaf 3 zal dit nader worden toegelicht. Bovendien moet de weergave niet al te groot worden. Er zal dus een soort van verdeling moeten worden gemaakt.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- Logaritmische weergave
- Deelweergave
- Eigen weergave
Een van de grootste problemen bij het maken van een weergave van het spectrum is het feit dat het spectrum immens groot is. Een weergave op schaal wordt hierdoor al snel heel globaal of kost kilometer papier. Een oplossing voor dit probleem is het maken van een logaritmische weergave. Op die manier kun je de frequenties verschalen, op een dusdanige manier dat je wel een weergave kan maken op het formaat van bijvoorbeeld één A4.
Op de volgende pagina is een voorbeeld van zo’n logaritmische weergave afgebeeld(figuur 1). In deze afbeelding zijn een aantal voorbeelden van toepassingen genoemd (static line, microwave oven, medical x-rays). Daarnaast zijn de verschillende frequenties en de bijbehorende golflengten vermeld. Tenslotte zijn de effecten van de verschillende golflengten van de frequenties aangegeven. (Photochemical effects, DNA damage).
The Electromagnetic Spectrum
............................
Figuur 1 Het electromagnetische spectrum
Nadeel van deze weergave is dat hij vrij technisch is. Je moet een aardig wat verstand hebben van frequenties om deze afbeelding te kunnen begrijpen. Bovendien worden e3r slechts een aantal eigenschappen van frequenties op een rijtje gezet. Je krijgt niet echt een overzicht van wat het spectrum nou precies voorstelt.
Dit nadeel geldt ook voor de tweede weergave die ik als voorbeeld heb opgenomen (figuur 2).
............................
Figuur 2 Frequentiespectrum
In deze weergave is ook gekozen voor een logaritmische verschaling. Het leuke aan deze afbeelding is dat met behulp van iconen is aangegeven welke toepassingen zich in het spectrum bevinden en waar deze ongeveer geplaatst kunnen worden. Daarbij zijn ook de verschillende banden weergegeven (VLF, LF, MF etc.). De betekenis van deze banden en hun mogelijkheden zijn echter niet vermeld of toegelicht. Er wordt dus wederom een bepaalde voorkennis verwacht om deze afbeelding te kunnen begrijpen. Hoewel deze afbeelding voor een leek al een stuk duidelijker zal zijn dan de voorgaande weergave (figuur 1), geeft de afbeelding nog geen duidelijk beeld van wat er zich in het spectrum afspeelt en waar de verschillende toepassingen zich bevinden.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Een andere manier om het spectrum gebruik visueel inzichtelijk te maken, is om er voor te kiezen slechts een deel van het spectrum af te beelden. In onderstaande figuur is dat gebeurd. Hier is de keuze gemaakt enkel de militaire toepassingen te vermelden.
Deze afbeelding is vrij begrijpelijk opgezet. Naast een lineaire weergave van de verschillende toepassingen zijn deze tekstueel, onder vermelding van de frequenties, toegelicht. Daarnaast is door middel van plaatjes aangegeven welke diensten er bij de verschillende genoemde (technische) toepassingen denkbaar zijn.
Een voorbeeld is Tactical Air/ Ground/ Air, dit wordt toegelicht met een plaatje van een satelliet.
Bovendien zijn naast de militaire toepassingen vergelijkbare gebruiken vermeld. Nadeel is hier dat veel gebruik wordt gemaakt van afkortingen (DAB, WLL, little LEO’s). Deze afkortingen worden in de afbeelding niet toegelicht. Ook hier geldt dus dat de afbeelding niet voor iedereen zonder meer begrijpelijk zal zijn. Bovendien geldt ook hier dat slechts een klein deel van het spectrum op een vrij globale manier in kaart is gebracht.
Een ander nadeel is dat niet geheel duidelijk is wat het verband is tussen de geschreven toelichting onder in de afbeelding en de balken die bovenin de afbeelding zijn afgedrukt. In hoeverre het een met de ander correspondeert is niet goed af te lezen.
............................
Figuur 3 Electromagnetic Spectrum
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .